بعد از اینکه چوب مناسب ماهیگیری را انتخاب نمودید، نوبت به انتخاب چرخ ماهیگیری برای آن می رسد. امروزه چرخ های گوناگونی در ابعاد و مدل های متفاوتی در بازار وجود دارند، و همین تنوع کار انتخاب چرخ ماهیگیری مناسب برای صید ماهی مورد نظر شما سخت می شود.

بعد از اینکه چوب مناسب ماهیگیری را انتخاب کردید، نوبت به انتخاب چرخ ماهیگیری برای آن می‌رسد. امروزه چرخ‌های گوناگونی در ابعاد و مدل‌های متفاوتی در بازار وجود دارند. همین تنوع کار انتخاب چرخ ماهیگیری مناسب برای صید ماهی مورد نظر شما را سخت می‌کند. از این رو در این مقاله از مجموعه مقالات آموزش ماهیگیری تارگتینو، قصد داریم شما را با انواع چرخ های ماهیگیری و خصوصیات یک چرخ مرغوب آشنا نماییم.

فهرست عناوین آشنایی با انواع چرخ ماهیگیری و اجزای آن

• چرخ اسپینینگ
• چرخ اسپین کست
• چرخ بایت کستینگ
• چرخ پشه
• اسپول چرخ ماهیگیری
• ضریب چرخ دنده
• سیستم ترمز
• سیستم کلاچ
• بلبرینگ
• کیفیت مونتاژ قطعات

1- انواع چرخ ماهیگیری ؛ چرخ اسپینینگ

چرخ اسپینینگ (Spining reel) یا اسپول ثابت نوعی از چرخ است که در ایران به طور گسترده و متداولی کاربرد دارد و از سایر چرخ‌ها شناخته شده‌تر است. از ویژگی‌های مثبت این چرخ‌ها می‌توان به امکان استفاده ساده و عدم پیچیده شدن نخ اشاره نمود. با وجود اینکه این چرخ‌ها قدرت کمتری نسبت به چرخ‌های اسپول متحرک دارند، ولی بسیاری از ماهیگیران آن ها بر سایر انواع چرخ ماهیگیری ترجیح می‌دهند.

کاربرد: متداول ترین چرخ مورد استفاده در بین ماهیگیران ایرانی

2-  انواع چرخ ماهیگیری - چرخ اسپین کست

چرخ ماهیگیری اسپین کستینگ (Spincast Fishing Reel) حالتی سر بسته دارد، تمامی بخش‌های مهم آن در داخل آن و زیر یک مخروط دماغه‌ای قرار گرفته‌‍اند، نخ ماهیگیری از درون یک سوراخ در درپوش عبور می‌کند. پشت چرخ دکمه‌ای وجود دارد که زمانی که به سمت جلو پرتاب می‌کنید، باید آن را به سمت پایین فشار دهید. زمانی که شما دکمه را در حین پرتاب نمودن فشار دهید، نخ از آن خارج شده و زمانی که شما دکمه را رها می‌سازید، نخ متوقف می‌شود.

کاربرد: بسیار مناسب ماهیگیران مبتدی

استفاده از چرخ اسپین کست بسیار ساده است، و انتخابی ایده آل برای ماهیگیرهای مبتدی خواهد بود. شما با هیچ جهش به عقب و پیچ خوردگی نخ و گیری بر نخواهید خورد. همچنین چرخ اسپین کست ارزانتر از سایر انواع چرخ ماهیگیری است. اما مشکلی که در مورد این نوع چرخ وجود دارد که دقیق نیست و برد پرتاب آن به بلندی سایر انواع چرخ ماهیگیری نیست.

3- انواع چرخ ماهیگیری - چرخ بایت کستینگ

چرخ بایت کستینگ برای ماهیگیری دریایی و صید ماهی‌های بزرگ طراحی شده است. این نوع چرخ با پایه‌هایی کوتاه، بر روی چوب‌های سنگین دریایی قابل نصب است. قسمت اسپول یا کاسه چرخ کستینگ متحرک بوده و نخ به طور مستقیم بر روی آن جمع می‌شود. این چرخ منحصر به فرد و جالب به خاطر قدرت بالایی که دارد برای صید ماهی‌های دریایی و همچنین رودخانه‌ای کاربرد دارد.

در حقیقت بایت کستینگ (Baitcasting Fishing Reel) پیشرفته ترین نوع چرخ در میان انواع چرخ ماهیگیری است. به این معنا که این چرخ نیازمند مهارت و تمرین زیادی است، تا بتوانید به طور مؤثری از آن‌ها استفاده کنید. بنابراین این نوع چرخ مناسب ماهیگیران حرفه‌ای بوده که از تجربه بالایی برخوردار هستند. در این چرخ ماهیگیری، با آزاد شدن نخ، اسپول می‌چرخد. هر چند استفاده از این چرخ نسبت به چرخ‌های اسپینینگ و اسپین کستینگ مشکل تر است و نیازمند تسلط بالایی است، اما این چرخ‌ها بیشترین دقت و برد پرتاب را دارا هستند. به این صورت که زمانی که شما یک چرخ ماهیگیری بایت کستینگ را به دست بگیرید می‌توانید عملکرد و پیشرفت بالایی در مسابقات ماهیگیری داشته باشید. همچنین این نوع چرخ امکان باز پس گیری قدرتمندی را فراهم می‌آورد که سبب می‌شود برای صید ماهی‌های  فایتر (Fighting fishes) بزرگتر، سنگین تر، سریع تر و سختتر عالی باشند.

کاربرد: صید ماهی های بزرگ و سنگین توسط ماهیگیران بسیار با تجربه و ماهر (انواع چرخ ماهیگیری)

مدل‌های جدید چرخ بایت کستینگ (چرخ بایت رانر Baitrunner) یک کنترل کننده ی پرتاب (دکمه ی بایت رانر) دارد که باعث می شود پرتاب راحت تر انجام گیرد و از پیچیده شدن نخ هم جلوگیری به عمل آید. اما نکته مهم اینجاست که به هنگام استفاده از این نوع چرخ‌ها به منظور داشتن یک پرتاب کامل و موفقیت آمیز نیازمند کسب مهارت لازم هستید. عموماً بعد از پرتاب، می‌توانید با انگشت شصت خود بر اسپول چرخ فشار کم و یکنواختی وارد و تا حد زیادی از پیچ خوردن نخ پیشگیری نمایید.

4- انواع چرخ ماهیگیری – چرخ پشه

چرخ پشه (Fly Reel) بر روی چوب پشه متصل شده و برای ماهیگیری به روش پشه کاربرد دارد و نخِ قابل نصب بر روی آن هم، نخ پشه خواهد بود. چرخ پشه قرقره‌ای ساده می‌باشد، که نخ پشه روی آن جمع می‌شود. ولی امکان پرتاب نخ را ندارد. هر چند در انواع جدید این نوع چرخ جهت افزایش کارایی و بهینه سازی قدرت آن، از تکنولوژی جدید و بلبرینگ و قطعات کمکی بهره گرفته شده است.

کاربرد: مناسب ماهیگیری به روش پشه

در ادامه توضیحاتی در مورد قطعات چرخ خواهیم داشت، چرا که هر چرخ از قطعات مختلفی ساخته شده است، و نیاز است هر ماهیگیری با کاربرد هر یک از آنان آشنا گردد. 

اسپول (قرقره) در انواع چرخ ماهیگیری

انواع مختلف اسپول (قرقره) یا کاسه چرخ ماهیگیری از جنس‌های آلومینیوم، گرافیت و انواع قدیمی آن از جنس چدن و برنج هستند. دور دهانه‌ی عمیق اسپول محل جمع شدن نخ ماهیگیری است. روی بدنه اسپول نوشته می‌شود که: میزان ظرفیت اسپول برای جمع نخ، برای انواع نخ با ضخامت‌های مختلف چقدر است. نکته جالب توجه اینجاست که دهانه‌ی اسپول باید عمق مناسبی برای جای دادن نخ مورد نیاز داشته باشد. همچنین اسپول باید دارای سطحی یکنواخت، صاف، صیقلی و به اندازه کافی پهن باشد تا به هنگام پرتاب حداقل اصطکاک و حداکثر برد پرتاب پدید آید. انواع فلزی اسپول دوام بالا دارند، در حالی که انواع گرافیتی سبک وزن هستند.

ضریب چرخ دنده انواع چرخ ماهیگیری

ضریبی  که به ازای یک بار چرخاندن دسته ی چرخ، آن میزان نخ به دور اسپول پیچیده می‌شود را ضریب چرخ دنده می‌گویند. به این مفهوم كه زمانی كه یك دور دسته چرخ را می چرخانید، چند دور كامل كمان چرخ به دور اسپول خواهد چرخید. در حقیقت نسبت چرخ دنده‌ها، چگونگی سرعت جمع شدن نخ به میزان چرخاندن دسته چرخ توسط ماهیگیر را نشان می‌دهد.

ضریب چرخ دنده خیلی بالا هم خوب نیست، چرا که در این صورت در مدتی کوتاه، در اثر جمع شدن زیاد نخ، فشار بسیاری بر ماهی وارد شده و ممکن است دهان ماهی پاره شود. همچنین ضریب چرخ دنده پایین در پرتاب‌های بلند، به هنگام جمع نمودن یخ، وقت ما را هدر خواهد داد. خوشبختانه چرخ‌هایی وجود دارند که دو سرعته هستند، به این شیوه که برای جمع کردن نخ به صورت خالی (سرعت بالاتر) و هنگام صید ماهی (سرعت پایین تر) یک سوئیچ برای تغییر ضریب چرخ دنده وجود دارد. چرخ‌های دو سرعته با وجود قابلیتی که دارند، ولی به علت گران قیمت بودنشان، ارزش خرید ندارند.

اجزای چرخ ماهیگیری - سیستم ترمز

یک چرخ ماهیگیری باید دارای سیستم ترمز کاملاً محکم، قابل اطمینان و بدون خلاصی باشد. زمانی یک چرخ را بهترین می‌نامیم که بعد از فعال نمودن ترمز آن، بلافاصله دسته چرخ در آن مکان برای حرکت رو به عقب قفل گردد و هیچ گونه خلاصی نداشته باشد. 

 اجزای چرخ ماهیگیری - سیستم کلاچ

به طور معمول سیستم کلاچ در عقب یا جلوی چرخ های ماهیگیری قرار می‌گیرد. در برخی از چرخ‌ها دو کلاچ وجود دارد که یکی از آن در جلوی چرخ ماهیگیری، و یکی در عقب آن قرار گرفته است. چرخ‌هایی که سیستم کلاچشان در جلو قرار گرفته است، قویتر و از لحاظ عملکرد از انواع کلاچ عقب بهتر می باشند. هرچند کارایی چرخ کلاچ عقب ساده تر است.  در سال‌های اخیر نوعی چرخ ماهیگیری به بازار آمده است که دارای کلاچی قوی در جلوی آن و کلاچی ضعیف تر در عقب آن هستند. این نوع کلاچ‌ها، دسته‌ای جهت سوئیچ بین دو کلاچ دارند. این نوع چرخ‌های دارای دو کلاچ، برای ماهیگیری به روش انتظاری و به ویژه صید ماهی کپور کاربرد دارند. 

همیشه به هنگام خرید چرخ به نوع و سالم بودن آن توجه داشته باشید.

برای تشخیص یک کلاچ خوب، باید دقت کنید که اولاً کلاچ در یک فاصله‌ی کوتاه، شل و سفت گردد، تا به هنگام صید ماهی‌های بزرگ وقت شما را هدر ندهد و تمرکز شما را بر هم نزند. دوماً کلاچ باید نخ را به صورت یکنواخت و نه به صورت ضربه ای از روی اسپول آزاد نماید. 

اجزای چرخ ماهیگیری - بلبرینگ

بسته به نوع چرخ ماهیگیری که قصد خرید آن را دارید، تعدادی بلبرینگ بر روی بخش‌های متحرک چرخ سوار می‌شود. کار بلبرینگ‌ها، کمک به ایجاد حرکتی روان و نیروی بیشتر در چرخ است. قطعاً چرخی که تعداد بلبرینگ‌های بیشتری داشته باشد، قدرت، روانی و کارایی بیشتر دارد.

کیفیت مونتاژ قطعات در انواع چرخ ماهیگیری

اینکه متوجه شوید کیفیت مونتاژ قطعات چگونه است، نیاز است که یک بار یک چرخ مرغوب را در دست بگیرید و دسته آن را بچرخانید، تا معیاری از کیفیت یک چرخ خوب را به دست بیاورید؛ در این صورت با امتحان نمودن چرخ‌های دیگر و مقایسه عملکرد آنان، متوجه کیفیت آنان خواهید گشت. هیچ گاه از روی کنجکاوی قطعات چرخ را باز و بسته نکنید. توجه داشته باشید که تمامی اجزای چرخ باید در جای خود محکم و بدون هیچ گونه خلاصی قرار داشته باشند. اگر جنس بدنه چرخ از آلیاژ فلزی باشد، دوام بیشتری خواهد داشت. 

کدام چرخ ماهیگیری را تهیه کنیم؟

برای ماهیگیران متوسط چرخ ماهیگیری اسپینینگ بهترین انتخاب است، دقت و برد پرتاب بیشتری دارد. هر چند تسلط پیدا کردن بر کار با چرخ ماهیگیری اسپینینگ سخت تر از چرخ اسپین کست است. بنابراین اگر شما به اندازه کافی تجربه دارید، احتمالاً بتوانید بدون اتلاف وقت بر کار با چرخ اسپینینگ تسلط یابید. 

به طور حتم چرخ ماهیگیری بایت کستینگ برای بسیاری از افراد ماهیگیر حرفه‌ای و با تجربه بهترین است. این چرخ می‌تواند نخ‌های سنگین تر را نگه دارد و قدرت بیشتر به شما بدهد تا بتوانید ماهی‌های جنگنده و بزرگتر و سریع تر را صید نمایید. درست است که عادت کردن به ماهیگیری با این نوع چرخ زمانبر است و شما به مقداری تمرین نیاز خواهید داشت، اما زمانی که بتواند بر کار با این چرخ ماهیگیری بایت کستینگ تسلط یابید، مطمئناً متوجه می شوید که پیشرفت قابل توجهی در توانایی های ماهیگیری خود با چرخ بایت کستینگ دارید.